صادرات
مراحل صادرات کالا در ایران
* صادرات کالا *
در آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی صادرات به دو دسته تقسیم شده است .
۱- صادرات قطعی
۲- صادرات موقت
صادرات قطعی عبارت است از کالائی که به منظور فروش یا مصرف در کشورهای خارج از ایران به خارج فرستاده می‌شود و صادرات موقت به صدور کالا به خارج از کشور برای انجام منظورهای موقتی ( مثلا تعمیر یا تکمیل کالا ، شرکت در نمایشگاه ) و برگشت آن به کشور گفته می‌شود .
آنچه در این مقوله مد نظر است صادرات قطعی است .
اسناد و مدارک لازم جهت صادرات :
۱- اخذ کارت بازرگانی معتبر به نام صادر کننده
۲- اخذ مجوز صدور ( در صورتیکه برای صدور کالای مورد نظر ،توسط وزات بازرگانی موافقت کلی اعلام نشد باشد .
۳- اخذگواهی بهداشت و قرنطینه ( دامی ، نباتی – حسب مورد )
۴- گواهی استاندارد ( در صورتیکه کالا مشمول مقررات اجباری استاندارد صادراتی باشد) .
۵- گواهی انرژی اتمی ( حسب مورد ) که به این مجوزها گواهی‌های مرسوم نیز گفته می‌شود .
۶- تهیه صورت عدل بندی Packing List ( در صورتیکه کالا گوناگون باشد )
۷- شناسنامه فرش ( فقط برای فرش دستباف )
مجوزهای صادرات :
کالاهای صادراتی بر حسب مجوز صدور به سه گروه تقسیم می‌شوند .
۱- کالای مجاز :
کالائی است که صدور آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز ندارد . منظور از ( ضوابط ) آن دسته ترتیباتی است که رعایت آن برای صادرات پاره ای از کالاها قانوناً ضروری است مانند ضوابط استاندارد ، گواهی بهداشت انسانی ، دامی ، نباتی
۲- کالای مشروط :
کالائی است که صدور آن با کسب مجوز امکان پذیر است . پس از اعلام نظر موافق وزارتخانه‌های ذیربط که اصطلاحاً ( موافقت کلی ) نامیده می‌شود ، و پس از ابلاغ آن به گمرک توسط وزارت بازرگانی برای صدور کالاهای موضوع موافقت کلی ، نیازی به مراجعه متقاضی به وزارتخانه یا سازمان مربوط و اخذ مجوز موردی نخواهد بود .
۳- کالاهای ممنوع الصدور
کالائی است که صدور آن به موجب شرع مقدس اسلام ( به اعتبار خرید و فروش یامصرف ) و یا به موجب قانون ممنوع گردد. دولت می‌تواند بنا به مقتضیات و شرایط خاص زمانی با رعایت قوانین مربوطه صدور بعضی از کالاها را ممنوع نماید.
گواهی‌های مرسوم
گواهی بهداشت نباتی
طبق ماده ۱۸ آیین نامه اجرایی قانون حفظ نباتات ، فرآورده‌های نباتی که از ایران به کشورهای خارج صادر می‌شود بوسیله کارشناسان قرنطینه معاینه و درصورت سلامت کالا گواهی بهداشت نباتی صادر می‌شود .
و در صورت عدم تقاضای خریدار این کار انجام نمی‌گردد .
گواهی بهداشت دامی (گواهی سازمان دامپزشکی )
طبق ماده ۷ قانون دامپزشکی کشور مصوب سال ۱۳۵۰ ورود و صدور هر نوع دام زنده – تخم مرغ نطفه دار – اسپرم دام – فرآورده‌های خام دامی – داروها ، واکسن‌ها ، سرم‌ها و مواد بیولوژیکی ، مواد ضد عفونی ، سموم دام پزشکی ، مواد غذایی متراکم ، مکمل غذای دام و داروهائی که برای ساختن مواد نامبرده موردنیاز است باید با موافقت وزارت جهاد کشاورزی ( سازمان دامپزشکی کشور ) صورت گیرد .
گواهی استاندارد
در صورتیکه برای صادرات کالاهائی مقررات استاندارد اجباری وضع شده باشد اخذگواهی استاندارد ازموسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و ارائه آن به گمرک ضروری است .
گواهی انرژی اتمی
در مواردی که کالای صادراتی مواد غذایی یا انواع قراضه‌های فلزات و … باشد ارائه گواهی سازمان انرژی اتمی کشور ضروری است .
صورت عدل بندی
در مواردی که کالاهای وارده بیش از یک بسته و محتویات بسته‌ها گوناگون و متنوع باشد ، ارایه یک فهرست که محتویات هر بسته ( خالص و با ظرف ) نشان دهد ، ضروری است .
سایر اسناد مورد نیاز برای صادرات
اسنادی که در ذیل نامبرده می‌شود برای ارائه به گمرک ایران الزامی نیست لکن ممکن است توسط کشور مقصد یا خریدار خارجی مطالبه شو د .
۱- گواهی مبدا :
برای دریافت گواهی مبدا با در دست داشتن فتوکپی اظهار نامه گمرکی و بارنامه کالا به اتاق‌های بازرگانی وصنایع و معادن مراجعه شود.
۲- کارنه تیر :
کار نه تیر دفتر چه ای است که برای عبور کالا بوسیله کامیون از کشورهای عضو ، بدون بازرسی دقیق و بدون تامین و دریافت حقوق و عوارض گمرکی صادر می‌شود .
۳- سیاهه خرید :
سیاهه خرید (Invoice ) یا فاکتور صورتحسابی است که درآن تاریخ ، نام و نشانی خریدار و فروشنده ، شماره سفارش یا قرارداد ، تعداد یامقدار ویا شرح کالا ، قیمت واحد ، قیمت کل ،نوع قرارداد وتعرفه گمرکی کالا ذکر شده است .
۴- بارنامه حمل :
بطور کلی بارنامه سند اصلی انتقال مالکیت کالا از فروشنده به خریدار است و دارای انواع مختلف می‌باشد مانند بارنامه هوایی – بارنامه دریایی – بارنامه راه آهن – بارنامه سراسری بارنامه زمینی ( کامیون )
۵- گواهی بازرسی :
سندی است که توسط یکی از شرکتهای بازرسی کننده بین المللی صادر و به موجب آن تایید میگردد که کالای حمل شده با کالای ثبت سفارش شده یکسان است .
مراحل صادرات
۱- بازاریابی
۲- کسب مجوز صدور
۳- تعیین قیمت صادراتی توسط کمیسیون نرخ گذاری
۴- صدور پروفرما
۵- تهیه ، تدار ک و بسته بندی
۶- دریافت گواهی بازرسی کالا
۷- صدور فاکتور و اخذ گواهی مبدا
۸- عقد قرارداد حمل و بیمه
۹- اظهار کالابه گمرک
۱۰- ارسال کالا
۱۱- دریافت واریز نامه یا گواهی صدور
بازار یابی
بازاریابی مهمترین قدم در صادرات است ، شناخت بازارهای خارجی وراههای نفوذ به آن ، شناخت هسته‌های قدرت ، شناخت رقبا در کشور هدف از مهمترین قسمتهاست که نیازمند داشتن اطلاعات از کیفیت کالا ، قیمت ومیزان مصرف در بازار خریدار است .
راههای کسب اطلاعات به منظور ایجاد در ارتباط با خریداران از طرق ذیل امکان پذیر می‌باشد .
الف- مذاکره مستقیم با خریداران ب – استفاده از اطلاعات و آمارهای رسمی
ج- شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی د – مراجعه به سوابق قبلی معاملات
ه – تماس با نمایندگیهای ایران و سفارتخانه‌ها و- استعلام از موسسات بین المللی ومراکز ارتباط
لازم به ذکر است که با پیشرفت تکنولوژی امکان دسترسی به اطلاعات از طریق سایت‌های اینترنتی سریعترین راه ممکن می‌باشد .
از مسائل قابل اهمیت درصادرات تبلیغات است که باید متناسب با اخلاقیات ، فرهنگ مصرف خریداران کالا و کشور هدف باشد در غیر اینصورت ممکن است تبلیغات بازتاب منفی در پی داشته باشد .
کسب مجوز صدور
این مرحله در قسمت اسناد مورد نیاز جهت صادرات توضیح داده شد .
تعیین قیمت صادراتی « کمیسیون نرخ گذاری »
در حال حاضر صادر کننده ملزم به برگشت ارز حاصل از صادرات که توسط کمیسیون فوق تعیین گردیده است نمی‌باشد .
صدور پروفرما
در مواقعی که فروش کالا به طرف مقابل از طریق گشایش اعتبارات اسنادی انجام شود این مرحله ضروری است و هر پروفرما حاوی مشخصات ذیل است .
*نام فروشنده ، نشانی ، تلفن ، فاکس و تلفکس
*شماره و تاریخ صدور پروفرما
*نام خریدار ونشانی
*نام و مشخصات فنی کالا
*مقدار ( QUANTITY)
*ارزش واحد کالا – ارزش کل کالا ( UNIT PRICE – TOTAL PRICE )
*شرایط پرداخت ( PAYMENT CONDITON )
*مبداء حمل ( PLACE OF LOADING )
*شرایط حمل و تحویل
*مدت اعتبار قیمت پروفرما ( VALIDITY)
*سایر شرایط « کشور تولید کننده » ( ORGIN COMMODITY)
تهیه و تدارک و بسته بندی
در این مرحله صادر کننده موظف است کالا را تهیه و طی زمان بندی توافق شده و با توجه به شرایط حاصله آماده نماید . صادر کننده باید کالا را مطابق شرایط وویژگیهای خواسته شده توسط خریدار که مورد توافق قرار گرفته تهیه و برای آن بسته بندی مناسب مهیا نماید . بسته بندی باید متناسب بانوع کالا ، نوع حمل و شرایط عرضه بازار مصرف باشد تا ضمن جلوگیری از ایجادخسارت و ضایعات هنگام حمل و نقل ، جاذبه لازم را در خریدار به وجود آورد.
دریافت گواهی بازرسی کالا
معمولا مورددرخواست خریدار کالا می‌باشد یعنی کالا بایستی بصورتی که خریدار می‌خواهد ارسال شود که در این صورت موسسه ای به توافق طرفین این بازرسی را انجام خواهد داد ، در مواقعی که کالا بصورت امانی ارسال میگردد خریدار در محل ، کالا را رویت و سپس معامله انجام می‌شود .
صدور فاکتور و اخذ گواهی مبداء
در این مرحله صادر کننده باید فاکتور فروش کالای خود رامطابق شرایط پروفرما ، صادر و به تائید اتاق بازرگانی و صنایع و معادن برساند .
عقد قرارداد حمل و بیمه
در یک قرار داد فروش بین المللی کالا ، وارد کننده و صادر کننده هر دو طرف خواستار عقد قراردادی هستند که رضایت طرفین را در برداشته و قرارداد منعقده به بهترین نحو اجرا شود ارسال کالا از یک کشور به کشور دیگر به عنوان بخشی از معامله تجاری می‌تواند با خطرهایی همراه شود اگر کالا خسارت دیده و یا از بین رود یا تحویل وپرداخت قیمت بنا به دلایلی انجام نشود ، رابطه بین طرفین قرارداد با مشکل روبرو شده و نهایت راهی جر اقامه دعوی وجودنخواهد داشت جهت رفع مشکل فوق و راهنمایی صادر کنندگان اتاق بازرگانی بین المللی مجموعه ای استاندارد در موردتعهدات فروشنده وخریدار به منظور تنظیم قراردادهای فروش بین الملی کالا و تعیین مسئولیتهای هر یک از طرفین ، اینکوترمز ( اصطلاحات بازرگانی بین المللی ) را تدوین نموده است به دلیل اهمیت شناخت اینکوترمز برای صادرکنندگان ( همچنین وارد کنندگان ) خلاصه ای از این اصطلاحات به شرح ذیل ارائه میگردد :
تحویل کالا در محل کار Ex Works ) EXW )
در این روش تحویل کالا ، فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که آن رادر محل کار خود ( یعنی کارگاه ، کارخانه ، انبار وغیره ) به صورتی که برای صدور ترخیص نشده ودروسیله نقلیه دریافت کننده کالا بارگیری نشده است ، دراختیار خریدار قرار میدهد .
بنابراین اصطلاح مزبور مبین حداقل تعهد برای فروشنده است و خریدار باید تمام هزینه‌های حمل کالا وخطرهای متوجه آن را درجریان تحویل گرفتن کالا از محل کار فروشنده ، تقبل نماید .
تحویل کالا در کنار کشتی Free Along Side Ship ) FAS )
فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که کالا دربندر بارگیری تعیین شده ، در کنار کشتی قرار گیرد و خریدار ازاین لحظه به بعد باید کلیه مخارج کالا و خطرهای ازمیان رفتن یا آسیب دیدن آن را به عهده گیرد .
تحویل کالا درمحل مقرر به حمل کننده Free Carrier ) FCA )
این اصطلاح بدین معنا است که فروشنده تحویل کالا راهنگامی به انحام می‌رساند که آن را پس از ترخیص برای صدور ، درمحل مقرر دراختیار حمل کننده تعیین شده از طرف خریدار ، قرار دهد . باید متذکر شد که محل انتخاب شده برای تحویل ، بر تعهد بارگیری وتخلیه کالا در این محل تاثیر دارد . اگر تحویل در محل کار فروشنده انجام پذیرد ، فروشنده مسئولیت بارگیری را به عهده دارد و چنانچه بارگیری در محل دیگری صورت گیرد فروشنده مسئول تخلیه نیست .
تحویل کالا روی عرشه کشتی Free On Board ) FOB )
تحویل کالا زمانی صورت می‌پذیرد که کالا دربندر بارگیری تعیین شده ، از لبه کشتی عبور کند به عبارتی خریدار از این لحظه به بعد کلیه مخارج کالا وخطرهای از میان رفتن یا آسیب دیدن آن راتقبل کند. اصطلاح FOB مستلزم آن است که فروشنده کالا راجهت صدورترخیص کند. این اصطلاح فقط برای حمل و نقل از طریق دریا یا آبراهه‌های داخلی کاربرد دارد. اگر طرفین قصد تحویل کالا یاعبور آن از لبه کشتی راندارند ، باید از اصطلاح « تحویل کالا در محل مقرر به حمل کننده » ( FCA) استفاده نمایند .
تحویل کالا درمرز Delivered At Frontier ) DAF )
این اصطلاح بدین معناست که فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که آن را پس از ترخیص برای صدور ، ونه برای ورود ، روی وسیله نقلیه آورنده کالا ، به صورت تخلیه نشده ، درنقطه ومحل تعیین شده درمرز – اما قبل از مرزگمرکی کشور مجاور- در اختیار قرار دهد . واژه مرز می‌تواند برای هر مرزی ، از جمله مرز کشور صادر کننده به کار رود . بنابراین تعیین مرز موردنظر باذکر نام نقطه ومحل دراصطلاح فوق حائز اهمیت می‌باشد .
تحویل کالا روی عرشه کشتی دربندرمقصد Delivered Ex Ship ) DES )
فروشنده زمانی تحویل کالا را به انجام می‌رساند که آن را در بندر مقصدتعیین شده ،روی عرشه کشتی قبل ار ترخیص برای ورود دراختیار خریدار قرار دهد . فروشنده بایدکلیه هزینه‌ها و خطرهای حمل کالا را تا بندر مقصد تعیین شده و قبل از تخلیه تقبل کند .
تحویل کالا روی اسکله دربندرمقصد Delivered Ex Quay ) DEQ )
تحویل کالا هنگامی به انجام می‌رسد که فروشنده آن رادر بندر مقصدتعیین شده روی اسکله ( بارانداز ) قبل ازترخیص برای ورود دراختیار خریدار قرار دهد . فروشنده باید مسئولیت هزینه‌ها و خطرهای حمل کالا به بندر مقصدمقرر راتقبل وکالا را روی اسکله ( بار انداز ) تخلیه کند. اصطلاحDEQ ایجاب میکند که خریدار کالا را جهت ورود ترخیص ومخارج کلیه تشریفات و همینطور حقوق وعوارض ، مالیاتها و سایر هزینه‌های متعلق به ورود را پرداخت کند .
تحویل کالا درمحل مقرر درمقصد با ترخیص و با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی Delivered Duty Paid ( DDP)
این اصطلاح بدین معناست که فروشنده کالا را پس از ترخیص برای ورود و به صورتیکه از وسیله نقلیه آورنده کالا تخلیه نشده است ، در محل مقرر در مقصد ، به خریدار تحویل میدهد . فروشنده باید مسئولیت کلیه خطرهای متوجه کالا وهزینه‌های آن تا این محل ، از جمله هرگونه حقوق و عوارض ( این واژه شامل مسئولیت و قبول خطرهای انجام تشریفات گمرکی و پرداخت هزینه‌های این تشریفات ، حقوق و عوارض گمرکی ، مالیاتها و دیگر مخارج می‌شود ) متعلق به ورود کالا به کشور مقصد را ، در صورت اقتضاء تقبل کند .
تحویل کالا درمحل مقرر درمقصد بدون ترخیص و بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی Delivered Duty Unpaid ) DDU )
دراین روش تحویل کالا ، فروشنده کالا را قبل از ترخیص برای ورود و به صورتی که از وسیله نقلیه آورنده کالا تخلیه نشده است ، در محل مقرر در مقصدبه خریدار تحویل میدهد . فروشنده باید مسئولیت خطرهای متوجه کالا وهزینه‌های آن تااین محل ، غیر از حقوق و عوارض( این واژه شامل مسئولیت وقبول خطرهای انجام تشریفات گمــــرکی وپرداخت هزینه‌های این تشریفات ، حقوق وعوارض گمرکی ، مالیاتها و دیگر مخارج می‌شود ) متعلق به ورود کالا به کشور مقصدرادر صورت اقتضاء ، تقبل کند . این حقوق وعوارض وهمچنین هر گونه هزینه و خطرهای ناشی از قصور خریدار در ترخیص به موقع کالا جهت ورود به عهده وی خواهد بود.
پرداخت کرایه حمل کالا تامقصد Carriage Paid to ) CPT )
بدین معناست که فروشنده کالا را به حمل کننده ای که خود تعیین کرده است تحویل میدهد بعلاوه باید هزینه لازم جهت حمل کالا تا مقصد مقرر را بپردازد . بعبارتی خریدار مسئولیت کلیه خطرهای متوجه کالا و هرگونه هزینه‌های دیگر آن پس از تحویل راتقبل میکند . CPT ایجاب میکند که فروشنده کالا را جهت صدور ترخیص نماید .
پرداخت کرایه حمل و بیمه کالا تامقصد Carriage And Insurance Paid to ) CIP )
در این نوع قرارداد حمل ، فروشنده کالا را به حمل کننده ای که خود تعیین کرده است تحویل میدهد ، بعلاوه باید هزینه لازم جهت حمل تا مقصد مقرر را بپردازد . فروشنده همچنین باید خطر از میان رفتن یا آسیب دیدن کالا در جریان حمل و نقل که مسئولیت آن به عهده خریدار است راتحت پوشش قرار دهد . در نتیجه فروشنده باید قرارداد بیمه را منعقد و حق بیمه را پرداخت نماید .
قیمت کالا و کرایه تا بند رمقصد Cost And Freight ) CFR )
این اصطلاح بیانگر آن است که فروشنده تحویل کالا راهنگامی به انجام می‌رساند که کالا در بندر بارگیری ، از لبه کشتی عبور کند . فروشنده باید هزینه‌ها وکرایه لازم جهت حمل کالا تا بندرمقصد مقرر را بپردازد اما مسئولیت خطر ازمیان رفتن یا اسیب دیدن کالا و همچنین هر گونه هزینه اضافی ناشی از حوادثی که پس از تحویل روی میدهند ار فروشنده به خریدار منتقل شود . اصطلاح CFR ایجاب میکند که فروشنده کالا را جهت صدور ترخیص کند و فقط برای حمل و نقل از طریق دریا یا آبراهه‌های داخلی کاربرد دارد .
قیمت کالا بیمه و کرایه تا بندر مقصد Cost Insurance And Freight ) CIF )
این اصطلاح بدین معنی است که فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که کالا در بارگیری از لبه کشتی عبور کند . فروشنده باید هزینه‌ها و کرایه لازم جهت حمل کالا تا بندر مقصد را بپردازد ، امامسئولیت خطر از میان رفتن یا آسیب دیدن کالا و همچنین هر گونه هزینه اضافی ناشی از حوادثی که پس از تحویل روی میدهند ، از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود .
فروشنده باید خطر از میان رفتن یا آسیب دیدن کالا درجریان حمل و نقل ، که مسئولیت آن به عهده خریدار است ، راتحت پوشش بیمه دریایی قرار دهد. بعبارتی فروشنده بیمه رامنعقد و حق بیمه را پرداخت میکند البته فروشنده تنها ملزم به تهیه حداقل پوشش بیمه می‌باشد .
اظهار کالا به گمرک
صاد رکننده کالا با در دست داشتن مدرک مثبته ( از قبیل کارت بازرگانی ، مجوزهای صدور و …) به گمرک مراجعه نموده و اظهار نامه صادراتی راتنظیم می‌نماید اظهارنامه می‌تواندتوسط صاحب کالا و یاوکیل صاحب کالا تنظیم شود برخی از مندرجات اظهار نامه بدین شرح می‌باشد .
– نام و نشانی صادر کنندگان
– نام و نشانی حق العمل کار ( اظهار کننده )
– شماره اجازه صدور
– نام کشور مبداء
– نام کشور مقصدنهایی کالا ( کشور خریدار کالا )
پس ازتکمیل اظهار نامه صادراتی ، اظهار نامه و مدارک ضمیمه آن در دایره تطبیق اسناد گمرک به لحاظ کنترل صلاحیت صادرکننده یا اظهار کننده و صحت اسناد و مدارک و مندرجات اظهار نامه مورد بررسی قرار می‌گیرد .
ارسال کالا
پس از بررسی و تطبیق مشخصات محموله با اظهار نامه و تطبیق محتویات بسته با اظهار نامه توسط ارزیابان گمرک و پرداخت هزینه‌های گمرکی ( از قبیل انبار داری ، باربری ، هزینه بندری و.. ) کالا بر اساس نوع قرارداد حمل که با خریدار عقدگردیده است قابل ارسال خواهد بود .
دریافت واریزنامه یا گواهی صدور
پس از بررسی ارسال کالا شرکت حمل ، اظهارنامه ئ کالای خروجی را ممهور به مهر خروج گمرک نموده و به صادرکننده عودت میدهد .
